Agencja Fitch Ratings wydała najnowszą ocenę zdolności kredytowej i stabilności finansowej Katowic. Tak jak w poprzednich latach, obyło się bez niespodzianek i firma potwierdziła długoterminowe ratingi miasta dla zadłużenia w walucie zagranicznej i krajowej na poziomie „A-” oraz długoterminowy rating krajowy na poziomie „AA+(pol)”. Ratingi mają perspektywę stabilną.
Fitch Ratings, obok Moody’s i Standard & Poor’s, jest jedną z największych agencji ratingowych na świecie. Od lat, na zlecenie urzędu miasta, firma przygotowuje ratingi Katowic. Główne założenia oceny ratingowej obejmują przebieg cyklu koniunkturalnego i uwzględniają presję na dochody, wydatki i na ryzyko finansowe. W najnowszej edycji oceny scenariusz opiera się na danych z lat 2014–2018 i prognozowanych wskaźnikach na lata 2019–2023. Główne założenia Fitch uwzględniają:
- skumulowany średni roczny wzrost dochodów operacyjnych wynoszący 4,6 proc.,
- skumulowany średni roczny wzrost wydatków operacyjnych wynoszący 5,2 proc.,
- wydatki majątkowe w wysokości 2,5 mld zł łącznie,
- wzrost oprocentowania zadłużenia z 2,2 proc. w 2019 r. do 3,2 proc. w 2023 r.
Analitycy podają także, iż na ostateczny długoterminowy rating miasta nie miało wpływu żadne asymetryczne ryzyko, ani nadzwyczajne wsparcie ze strony budżetu centralnego. Kwestie środowiskowe, społeczne oraz dotyczące ładu korporacyjnego (ESG) są oceniane jako neutralne dla oceny ratingowej. Biorąc pod uwagę misję samorządu i ramy instytucjonalne, kwestie te mają minimalne znaczenie dla ratingu.
Główne czynniki ratingu
Stabilność dochodów – ocena „średnia”
Stabilność dochodów Katowic oceniono jako „średnią”. W ocenie wzięto pod uwagę stabilne źródła dochodów i perspektywy ich wzrostu zgodnie z dynamiką wzrostu gospodarczego Polski. Dochody podatkowe Katowic w 2018 r. stanowiły prawie 50 proc. dochodów operacyjnych miasta i są one w sposób umiarkowany podatne na zmiany wynikające z przebiegu cyklu gospodarczego. Podatek dochodowy od osób fizycznych i podatki lokalne stanowiły ponad 45 proc. dochodów operacyjnych, natomiast udział podatku dochodowego od osób prawnych, który jest bardziej podatny na wahania, stanowił 5 proc. dochodów operacyjnych miasta.
Fitch zakłada, że Katowice pozostaną miastem atrakcyjnym zarówno dla inwestorów, jak i mieszkańców, co powinno pozytywnie wpłynąć na rozwój zdywersyfikowanej bazy podatkowej.
Zdolność do zwiększania dochodów – ocena „słaba”
Zdolność miasta do generowania dodatkowych dochodów w sytuacji pogorszenia się koniunktury gospodarczej agencja oceniła jako słabą. Stawki podatku dochodowego oraz wysokość transferów bieżących z budżetu państwa są ustalane przez rząd. Katowice mają ograniczoną elastyczność w zakresie ustalania stawek podatków lokalnych (średnio 17 proc. dochodów operacyjnych w latach 2016-2018), gdyż górne limity stawek podatkowych są określane w regulacjach krajowych.
Stabilność wydatków – ocena „średnia”
Miasto utrzymuje wydatki operacyjne pod kontrolą. Wydatki na zadania realizowane przez Katowice nie są zależne od zmiany koniunktury gospodarczej i dotyczą głównie oświaty, transportu publicznego, gospodarki komunalnej oraz administracji. Fitch zakłada, że w latach 2019-2020 wydatki majątkowe pozostaną znaczne, głównie w związku z dużymi inwestycjami infrastrukturalnymi, które powinny być zakończone do końca 2020 r. W rezultacie i zgodnie ze scenariuszem ratingowym deficyt budżetowy miasta wzrośnie do 13 proc. dochodów ogółem w 2020 r., by następnie stopniowo zmniejszyć się do około 5 proc. w 2023 r.
Elastyczność wydatków – ocena „mocna”
Fitch ocenia zdolność miasta do ograniczania wydatków w odpowiedzi na malejące dochody jako „mocną”. Miasto ma zdolność redukcji lub opóźnienia zasadniczej części wydatków majątkowych (po 2020 r.) i ponad 10 proc. wydatków operacyjnych. W 2018 r. wydatki majątkowe Katowic wyniosły ponad 310 mln zł (prawie 16 proc. wydatków ogółem). Na lata 2019-2023 Fitch prognozuje, że wydatki majątkowe miasta będą wynosiły średnio 20 proc. wydatków ogółem.
– Obligatoryjne zadania miasta obejmujące oświatę, opiekę społeczną, administrację, bezpieczeństwo publiczne i świadczenia w dziale rodzina są sztywne i stanowią około 70 proc. wydatków operacyjnych. Dodatkowo Katowice świadczą na rzecz mieszkańców liczne usługi, które nie należą do zadań obligatoryjnych, i które w razie potrzeby mogą być ograniczone o co najmniej 10 proc. – podaje agencja.
Zobowiązania i płynność (stabilność) – ocena „średnia”
W portfelu kredytowym Katowic przeważają kredyty udzielone przez międzynarodowe instytucje finansowe (99 proc. portfela na koniec 2018 r.). Zadłużenie miasta charakteryzuje długi profil zapadalności, z ratami kredytowymi równomiernie rozłożonymi do 2035 r. Według Fitch ryzyko refinansowania jest niskie, gdyż zapadające raty kredytowe stanowią mniej niż 8 proc. finansowania dłużnego Katowic. Zadłużenie miasta jest oprocentowane według zmiennej stopy procentowej, narażając Katowice na to ryzyko, gdyż – jak tłumaczy Fitch – polskie jednostki samorządu terytorialnego nie mogą korzystać z instrumentów pochodnych zabezpieczających przed tym ryzykiem. Ponad 13 proc. zadłużenia na koniec 2018 r. denominowane było w euro, udział ten spadnie do zera na koniec 2035 r. Zdaniem agencji, by przeciwdziałać tym ryzykom, miasto ostrożnie planuje wydatki na obsługę długu, które w budżecie są na wyższym poziomie niż faktycznie wykonywane.
Zobowiązania i płynność (elastyczność) – ocena „mocna”
Pomimo braku wsparcia płynności JST w sytuacjach awaryjnych ze strony władz centralnych, Fitch ocenia zarządzanie płynnością przez Katowice jako „mocne”. Historycznie miasto posiadało bardzo wysoką płynność. W 2018 r. wolne środki ma rachunkach (484 mln zł), jak również kredyt w rachunku bieżącym (limit 50 mln zł) łącznie znacznie przewyższały roczną obsługę zadłużenia (46 mln zł). Scenariusz ratingowy Fitch przewiduje, że wskaźnik pokrycia obsługi zadłużenia środkami pieniężnymi (nadwyżka operacyjna oraz wolne środki w relacji do obsługi zadłużenia w danym roku) w latach 2019-2023 wyniesie średnio 6 razy, w porównaniu do średniej wartości wskaźnika wynoszącej 15 razy w latach 2015-2018. Miasto nie korzysta z dostępnego kredytu w rachunku bieżącym w wysokości 50 mln zł w PKO BP.
W ramach oceny zdolności do obsługi zadłużenia scenariusz ratingowy Fitch na lata 2019-2023 zakłada, że wskaźnik spłaty zadłużenia wzrośnie. Agencja przyjmuje, że wskaźnik poziomu zadłużenia (wskaźnik pomocniczy) wzrośnie w związku z planowanymi inwestycjami w okresie prognozy z około 14 proc. w 2018 r. do ponad 50 proc. w 2023 r.
Długoterminowe ratingi Katowic są obecnie równe ratingom Polski (A-/perspektywa stabilna), jednak mogą zostać podniesione, jeśli utrzyma ono solidne wyniki operacyjne, a w rezultacie wskaźnik spłaty zadłużenia w sposób trwały spadnie do 5 lat. Warunkiem jest również podniesienie ratingów Polski, tak jak i negatywna zmiana ratingów kraju będzie odzwierciedlona w ratingu Katowic. Ratingi miasta mogą zostać również obniżone, gdy wyniki operacyjne Katowic trwale się pogorszą, a dług wzrośnie znacząco i wskaźnik spłaty zadłużenia pogorszy się w sposób trwały i wyniesie powyżej 9 lat zgodnie ze scenariuszem ratingowym Fitch.
Jednocześnie potwierdzenie ratingów odzwierciedla niezmieniony pogląd Fitch, że w średnim okresie Katowice utrzymają solidne wyniki budżetowe oraz bezpieczne wskaźniki długu pomimo presji na wzrost długu w związku z finansowaniem programu inwestycyjnego.
