Dworzec główny w Katowicach to obecnie 8. największa stacja w Polsce pod względem liczby pasażerów. Jednak zdaniem Urzędu Transportu Kolejowego (UTK), wskaźnik wykorzystania kolei w mieście, jak i w całym regionie jest zdecydowanie za niski, a pociągi odgrywają znacznie mniejszą rolę w komunikacji zbiorowej niż w innych województwach.
UTK właśnie opublikował opracowanie „Największe stacje kolejowe w Polsce”. Z dokumentu dowiemy się, jaką liczbę pasażerów dworce obsłużyły w ostatnich latach, które zanotowały wzrost lub spadek podróżnych oraz jakie bariery rozwoju dotyczą poszczególnych lokalizacji. Jak podaje UTK, po latach zapaści rynek przewozów pasażerskich znów zaczął się rozwijać. Prawie 304 mln podróżnych przewiezionych w ub. roku był najlepszym wynikiem od 15 lat.
Urząd wyliczył, że w 2017 r. wielkość wymiany pasażerskiej na stacji Katowice zbliżyła się do 12 mln, co daje prawie 33 tys. pasażerów na dobę. To ósmy wynik w kraju. Największy wzrost miał miejsce w 2017 r. i wyniósł 7,3 proc., zaś w skali trzech lat było to 12 proc. Codziennie na stacji Katowice zatrzymuje się ponad 300 pociągów, a średnia wymiana pasażerska wynosi ok. 100 podróżnych na pociąg.
Na stacji Katowice przeważają pasażerowie podróżujący w relacjach regionalnych, ale to PKP Intercity zanotowało największy wzrost liczby pasażerów. Wiązało się to przede wszystkim z uruchomieniem pociągów kategorii Express Intercity Premium do Warszawy i Trójmiasta, a następnie także do Bielska-Białej i Gliwic oraz poprawa oferty przewozów do Wrocławia i Częstochowy.
Najwięcej pasażerów – ponad 19 mln w całym 2017 r. wsiadło lub wysiadło na stacji Warszawa Śródmieście obsługującej jedynie ruch aglomeracyjny i regionalny. Największy ruch pociągów pasażerskich – średnio 962 na dobę – odnotowano na dworcu Warszawa Zachodnia.
Największy przyrost liczby pasażerów w 2017 r. w stosunku do roku 2014 miał miejsce na stacji Kraków Główny (+147 proc.), Warszawa Centralna (+79 proc.) i Wrocław Główny (+48 proc.).
W analizie opisano funkcjonalność największych stacji w Polsce zwracając uwagę na stopień integracji z pozostałymi środkami transportu. – Warto przy modernizacjach czy budowie nowych obiektów pamiętać o ich integracji z tkanką miejską. Pasażer chętnie przesiądzie się z komunikacji dalekobieżnej czy regionalnej do wygodnego transportu miejskiego – uważa Ignacy Góra, prezes UTK. Sprawdzono również dostępność stacji dla podróżnych o ograniczonej możliwości poruszania się. – Stacje kolejowe w dużych miastach powinny stanowić centra przesiadkowe, a ich standard powinien zachęcać do podróży koleją. Stąd tak istotne jest tworzenie i rozwój wszelkich udogodnień, zwłaszcza tych związanych z dostępnością. Są one ważnym elementem kolei – czytamy w raporcie.
UTK wypowiada się krytycznie o infrastrukturze i popularności transportu kolejowego w regionie, sygnalizując, że Górny Śląsk i Zagłębie jest obszarem silnie zurbanizowanym, a mimo to województwo charakteryzuje niski wskaźnik wykorzystania kolei. Zdaniem urzędu przeciętny mieszkaniec regionu korzysta z tego środka transportu zaledwie 4,5 razy w ciągu roku, podczas gdy średnia dla Polski w 2017 r. to 7,9, a rekord w województwie pomorskim wynosi 24. – Konurbacja górnośląska stanowi obszar, na którym kolej miejska i regionalna powinna odgrywać znacznie większą rolę niż obecnie – piszą w raporcie urzędnicy i oceniają, że funkcjonowanie transportu w regionie mogłoby poprawić wybudowanie torów aglomeracyjnych na odcinku Będzin – Katowice Ligota. Jednak inwestycja ta nie została zaplanowana w aktualnej perspektywie finansowej UE. Kolej aglomeracyjna powinna funkcjonować także pomiędzy Katowicami i Gliwicami oraz Tarnowskimi Górami, co może wymagać rozbudowy układów torowych na wzór warszawskiego węzła kolejowego, w którym powstają oddzielne tory dla pociągów aglomeracyjnych i regionalnych.
Problemem ograniczającym przepustowość stacji Katowice jest również krzyżowanie się odcinków linii kolejowych 139 oraz 137 na zachodniej głowicy powodujące częste kilkuminutowe oczekiwanie przed semaforami wjazdowymi. – Ponadto kursujące tu pociągi towarowe mogą w czasie postoju blokować rozjazdy, uniemożliwiając wjazd pociągów pasażerskich na stację – dodaje UTK.
Urząd przypomina również, że w latach 2010-2013 infrastruktura w centrum Katowic została przebudowana. Powstał nowy dworzec i perony w pełni dostosowane do obsługi pasażerów z ograniczoną mobilnością. Pod dworcem kolejowym zlokalizowano dworzec autobusowy.
Według wytycznych Komisji Europejskiej, za główne stacje uważane są obiekty obsługujące ponad 10 tys. pasażerów na dobę. Oznacza to, że w 2017 r. w Polsce było 25 głównych stacji. 10 z nich znajduje się na obszarze oddziaływania aglomeracji warszawskiej, a 6 na terenie aglomeracji trójmiejskiej. Z aglomeracji katowickiej, oprócz dworca w Katowicach, ponad 10 tys. pasażerów na dobę obsługuje jeszcze tylko stacja w Gliwicach.
