Tym razem miesiąc wcześniej, bo już w grudniu, Fitch Ratings opublikował opinię na temat kondycji finansowej miasta. Firma dokonała również oceny głównych czynników mogących wpływać na stan skarbca, takich jak otoczenie gospodarcze, administracyjne i prawne Katowic.
Tak jak w poprzednich latach, agencja potwierdziła długoterminowe ratingi stolicy województwa śląskiego dla zadłużenia w walucie zagranicznej i krajowej na poziomie „A-” oraz długoterminowy rating krajowy na poziomie „AA+(pol)“. Ratingi mają perspektywę stabilną.
– Potwierdzenie ratingów odzwierciedla naszą niezmienioną opinię, że w średnim okresie miasto utrzyma zdolność do finansowania inwestycji w dużym stopniu ze środków własnych, oraz że płynność Katowic pozostanie bardzo dobra. Zadłużenie bezpośrednie miasta wzrośnie w związku z finansowaniem inwestycji, co jednakże nie powinno negatywnie wpłynąć na poziom wskaźników obsługi i spłaty długu. Ratingi biorą również pod uwagę bogatą gospodarkę lokalną Katowic, ukierunkowaną na sektor usług – podaje agencja.
Za główne czynniki wpływające na rating uznaje się finanse, gospodarkę, zarządzanie i administrację oraz uwarunkowania prawne.
Obecnie Fitch Ratings ocenia finanse jako neutralny czynnik ryzyka. Agencja spodziewa się, że wyniki operacyjne Katowic pozostaną dobre w średnim okresie, co będzie wynikiem wyższych dochodów z tytułu udziału w podatkach dochodowych i podatków lokalnych. Wzrost dochodów ma być wspierany przez spodziewany wzrost gospodarki narodowej o co najmniej 4 proc. rocznie. Prognozuje się, że w latach 2018-2021 nadwyżki operacyjne miasta wyniosą średnio 200 mln zł rocznie i będą przewyższać ponad trzykrotnie obsługę długu (raty i odsetki).
Analitycy zakładają, że władzom uda się utrzymać cel wypracowania nadwyżki operacyjnej na obecnym poziomie, w tym kontroli tempa wzrostu wydatków operacyjnych. Osiągnięcie tego celu może okazać się jednak trudne w bieżącym roku z uwagi na wybory, jak również ze względu na jednorazowe wydatki związane z organizacją szczytu klimatycznego ONZ. W rezultacie oczekuje się niższej nadwyżki operacyjnej w wysokości około 185 mln zł w 2018 r.
Fitch ocenia, że Katowice mają zdolność do finansowania inwestycji w dużej mierze ze środków własnych. Zgodnie z prognozą ekspertów wydatki majątkowe miasta w latach 2018-2021 mogą wynieść łącznie prawie 1,6 mld zł, w tym około 400 mln zł w 2018 r. Ich zdaniem, wydatki majątkowe w relacji do wydatków ogółem Katowic stanowiłyby średnio 20 proc., co jest porównywalne do poziomu wydatków majątkowych innych polskich miast z grupy porównawczej. Większość wydatków majątkowych przeznaczonych zostanie na inwestycje związane z infrastrukturą drogową oraz transportem publicznym. Około połowa środków będzie finansowana z nadwyżki bieżącej oraz w ok. 30 proc. z dochodów majątkowych Katowic. Pozostałą część finansowania stanowić będzie nowy dług oraz wolne środki. Agencja wylicza, że w 2018 r. miasto wykaże deficyt budżetowy w wysokości ok. 60 mln zł, który zostanie sfinansowany nowym długiem pozyskanym z kredytu w Europejskim Banku Inwestycyjnym, jak również z wolnych środków.
Dług wzrośnie, płynność utrzymana
Za mocny czynnik ryzyka w ocenie kondycji finansowej miasta uznaje się zadłużenie, zobowiązania i płynność. Według prognoz firmy zadłużenie Katowic będzie wzrastać i ma być najwyższe w 2021 r., gdy wyniesie około 810 mln zł (ok. 660 mln zł na koniec br.). Zadłużenie bezpośrednie powinno pozostać umiarkowane i nie przekraczać 45 proc. dochodów bieżących w 2021 r. (spodziewane 36 proc. w br.). W latach 2018-2021 wskaźnik spłaty długu (zadłużenie bezpośrednie do nadwyżki bieżącej) pozostanie na bezpiecznym poziomie, nie wyższym niż około cztery lata.
Fitch ocenia, że płynność Katowic od lat jest bardzo dobra, a stan środków pieniężnych przewyższał średnią roczną obsługę długu średnio dziesięciokrotnie. W okresie styczeń-październik 2018 r. stan środków na rachunkach miasta na koniec miesiąca wynosił średnio 522 mln zł, do 467 mln zł w porównywalnym okresie w 2017 r. Analitycy zakładają, że Katowice utrzymają wysoki stan środków pieniężnych mimo częściowego wykorzystania go do finansowania inwestycji. Zmniejsza to ryzyko związane z faktem, że w latach 2020-2021 roczna obsługa długu wzrośnie prawie dwukrotnie do około 70 mln zł (spodziewane 46 mln zł w br.).
Gospodarkę uznano za neutralny czynnik ryzyka. Fitch wskazuje na dużą liczbę ludności w aglomeracji i województwie. Katowice są chwalone za dobrze zdywersyfikowaną gospodarkę lokalną zdominowaną przez sektor usług. Produkt krajowy brutto na mieszkańca w podregionie, do którego należy miasto jest w ocenie agencji stabilny i stanowił 135 proc. średniej krajowej w 2015 r. Stopa bezrobocia jest niska i wyniosła 1,7 proc. na koniec września 2018 r., znacznie poniżej średniej krajowej wynoszącej 5,7 proc.
Neutralnym czynnikiem ryzyka jest także zarządzanie i administracja. Analitycy przyznają, że praktyka budżetowania w Katowicach jest ostrożna. Polityka kredytowa miasta przewiduje długoterminowe finansowanie od instytucji międzynarodowych, co zapewnia mu równomierne i rozłożone w długim okresie spłaty zadłużenia. Dług jest znacznie niższy niż dopuszczalne zadłużenie wynikające z indywidualnego limitu zadłużenia, a Katowice stopniowo ograniczają ryzyko walutowe. W ocenie Fitch Ratings, miasto ma bardzo wysoki stan środków pieniężnych, które stanowi margines bezpieczeństwa na wypadek nieprzewidzianych zdarzeń oraz opóźnienia w realizacji dochodów. Wydatki majątkowe są ustalane z marginesem bezpieczeństwa w stosunku do limitu dopuszczalnego zadłużenia i są finansowane w pierwszej kolejności z nadwyżki bieżącej i dochodów majątkowych, a następnie nowym długiem. Mogą one być uzupełniająco finansowane z wolnych środków, podaje agencja.
Otoczenie prawne to także neutralny czynnik ryzyka. – Otoczenie instytucjonalno-prawne jednostek sektora samorządowego (JST) w Polsce pozostaje względnie stabilne. Działalność JST jest nadzorowana oraz weryfikowana przez administrację rządową. Finanse są jawne, a jednostki są zobowiązane podawać do publicznej wiadomości stosowne informacje w określonych terminach i z zachowaniem określonej szczegółowości. Główne źródła dochodów takie jak podatek dochodowy, subwencje i dotacje rządowe są rozdzielane centralnie zgodnie z formułą zapisaną w aktach prawa, co ogranicza stopień uznaniowości decyzji rządu. Obowiązujące indywidualne wskaźniki zadłużenia powinny chronić JST przed nadmiernym zadłużeniem – ocenia firma.
Czynniki zmiany ratingu
Ratingi mogą zostać podniesione, jeśli Katowice poprawią wyniki operacyjne i marża operacyjna trwale wyniesie około 15 proc., oraz gdy miasto utrzyma wskaźnik spłaty długu na poziomie poniżej trzech lat. Ponieważ długoterminowe ratingi Katowic są na poziomie ratingów Polski, ich podniesienie uzależnione jest dodatkowo od podniesienia ratingów Polski.
Natomiast istotne pogorszenie się wskaźnika spłaty długu powyżej ośmiu lat, w wyniku trwałego pogorszenia się marży operacyjnej lub znaczny wzrost zadłużenia bezpośredniego powyżej 70 proc. dochodów bieżących mogą przyczynić się do zmiany perspektywy ratingów na negatywną lub do obniżenia ratingów Katowic. Dodatkowo, obniżenie ratingów Polski wpłynie na obniżenie tego wskaźnika również dla Katowic.
